Vì sao lại gọi là thuốc lào?

Theo nhà sử học Đào Duy Anh, cây thuốc lào có lẽ từ Lào (Ai Lao) du nhập vào Việt Nam nên mới có tên gọi như vậy. Cũng có giả thiết khác cho rằng, thuốc Lào được trồng và thử nghiệm lần đầu tiên bởi cụ Hồ Lào vào thế kỷ 18, chính thức được đặt tên thương hiệu là thuốc Lào và được lưu hành rộng rãi trên thị trường ba nước Đông Dương dưới sự bảo trợ của Pháp.

Sách Vân Đài loại ngữ của Lê Quý Đôn và Đồng Khánh dư địa chí gọi cây thuốc lào là tương tư thảo (cỏ nhớ thương), sở dĩ nó có tên gọi như vậy bởi vì người nghiện thuốc lào mà 2, 3 ngày không được hút thì trong người luôn cảm thấy bứt rứt khó chịu trong đầu luôn luôn nghĩ đến 1 hơi thuốc, giống như nhớ người yêu lâu ngày không gặp vậy đó mới có tên là tương tư. Thời xưa, ngoài miếng trầu là đầu câu chuyện, thuốc lào cũng được đem ra để mời khách, hút thuốc lào còn được gọi là ăn thuốc lào.

Thuốc lào là gì?

Cây thuốc lào có tên khoa học là Nicotiana rustica L, là một loài thực vật thuộc chi Thuốc lá (Nicotiana), họ Cà Solanaceae. Loài này có hàm lượng nicotin rất cao. Lá của nó ngoài việc dùng để hút còn sử dụng rộng rãi trong việc sản xuất các thuốc trừ dịch hại hữu cơ. Cây thân thảo, mọc quanh năm, cao chừng 1m, thấp hơn cây thuốc lá.

Ở một số vùng, thuốc lào đã thành thương hiệu ngon nổi tiếng, như An Lão, Tiên Lãng, Vĩnh Bảo, Kiến An (thuộc thành phố Hải Phòng); Quảng Xương, Thanh Hóa. Trong những nơi trồng thuốc lào thì làng An Tử Hạ nay là làng Nam Tử thuộc Tiên Lãng được đánh giá cao hơn hẳn, vì có tiếng là thuốc ngon và đậm khói. Thời xưa thuốc lào của làng An Tử Hạ còn được dùng để tiến vua và được ghi vào sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi.

Thuốc lào làm từ gì?

Thuốc lào sau khi gieo trồng và thu hoạch chủ yếu được chế biến thủ công, lá được rửa, lau sạch sau đó được thái, xắt nhỏ ra, phơi khô rồi hồ để tiện cho việc đóng thành bánh. Hút thuốc lào sử dụng dụng cụ gọi là điếu, có 3 loại điếu chính:

Điếu cày: thân điếu hình ống (bằng tre, nứa, kim loại nhẹ) dài khoảng 40 – 60cm, một đầu của thân điếu phải kín để thân điếu có thể chứa nước, đầu kia hở dùng để hút. Vị trí gần phía đầu kín của thân điếu được khoan một lỗ gọi là nõ điếu để tra thuốc lào vào hút.

Điếu bát: gồm có bát điếu (bằng gốm, sứ) là nơi chứa nước, nõ điếu lắp ở phía trên. Điếu bát không thuận lợi khi mang xách nên thường dùng để hút ở nhà.

Điếu ống chạm bạc còn gọi là điếu dóng: tương tự điếu cày nhưng ngắn và to hơn, làm bằng gỗ quý, xương ống của động vật hoặc bằng ngà… Loại điếu này hiện nay hầu như không còn được sử dụng để hút thuốc lào nữa.
Ngoài ra khi không có sẵn điếu, người ta có thể dùng lá chuối, giấy cuộn lại, miệng ngậm một ngụm nước là có thể hút được thuốc lào. Sợi thuốc lào được vê tròn lại thành viên cỡ đầu ngón tay út và tra vào nõ điếu. Sau đó dùng lửa để đốt cho thuốc cháy tạo thành khói đồng thời dùng miệng để hút. Ngoài cách hút thuốc, thuốc lào còn dùng để nhai giống như trong trường hợp ăn trầu. Khi nhai riêng thì gọi là thuốc rê và người “ăn” sẽ ngậm một nhúm thuốc lào khô trong miệng, kẹp giữa răng và má, thỉnh thoảng nhai để chắt lấy nước chứ thực ra không nuốt phần bã thuốc.

Thuốc lào có hại không?

Khói thuốc lào chứa những yếu tố nguy hiểm gây ra bệnh nhồi máu cơ tim và ảnh hưởng xấu đến tuần hoàn, hô hấp, đường ruột và hệ thống bài tiết của người hút chủ động và bị động. Những người hút thuốc lào có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư vòm, ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư đại tràng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), cơn đau thắt ngực, cơn nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não…

Những người thường xuyên hít phải khói thuốc lào do người khác hút nhả ra cũng có tỷ lệ mắc các bệnh trên cao hơn người khác. Thuốc lào còn gây nghiện, tạo cảm giác chán ăn.

Khói thuốc lào thường được lọc một phần qua nước ở trong điếu, tuy nhiên rất nhanh sau đó nước điếu cày sẽ bão hoà và không giữ được nicotin nữa. Một giọt nicotin đủ để làm chết một con ngựa vì vậy những chất độc trong khói thuốc lào như chất nicotin và carbon oxyt dần dần tích tụ và để lại dấu vết trên thành mạch máu làm cho động mạch hẹp lại và có thể bị tắc, không cho máu lưu thông. Điều này ảnh hưởng đến cả những người ở xung quanh bắt buộc phải hít những chất độc của khói thuốc.

Thêm vào đó, cảm giác khi say thuốc lào mạnh đến mức những người mới hút thường bị mất thăng bằng, nếu tư thế ngồi của người hút không vững thì rất dễ bị ngã. Ngoài ra, người hút thuốc lào còn có thể sùi bọt mép, nôn nao, quằn quại… Nếu say thuốc lào mà không có người tỉnh táo ở bên cạnh còn có thể dẫn đến tử vong vì người say thuốc không tự kiểm soát được hành vi của mình.

Khi gặp người bị say thuốc lào cần cho họ nằm nghỉ ở nơi thoáng mát, sau đó từ từ đỡ họ dậy, cho uống nước từng chút một để họ từ từ tỉnh. Nếu xảy ra hiện tượng co giật, sùi bọt mép, không có dấu hiệu cho thấy hết cơn say thuốc thì nên nhanh chóng đưa họ đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu.

Khói thuốc lào chứa những yếu tố nguy hiểm gây ra bệnh nhồi máu cơ tim và ảnh hưởng xấu đến tuần hoàn, hô hấp, đường ruột và hệ thống bài tiết của người hút chủ động và bị động.

Thuốc lào có hại như thuốc lá không?

Thuốc lào có hàm lượng nicotin khoảng 9%, cao hơn nhiều so với thuốc lá thông thường (khoảng 1 – 3%). Dù hút thuốc lào hay thuốc lá đều có hại cho sức khỏe của chính bản thân người hút và những người xung quanh. Cả hai loại thuốc này đều dẫn đến nguy cơ ung thư phổi, ung thư vòm họng, nhồi máu cơ tim…

Đối với thuốc lào, tác hại tương tự như thuốc lá, gây ra các bệnh đường hô hấp, kể cả ung thư cho người hút chủ động và thụ động. Ngoài ra, thuốc lào cũng có các chất độc, chủ yếu là nicotin, hàm lượng thay đổi, có thể tới 16%. Khi thuốc lào cháy sẽ tạo ra 56 loại chất độc khác nhau, trong đó nguy hiểm nhất là benzopyren. Trong khói thuốc lào có nhiều chất poloni – 20 phóng xạ ra hạt alpha.

Còn đối với thuốc lá, đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới tử vong sớm trên toàn thế giới, gây ra khoảng 25 căn bệnh khác nhau cho người hút thuốc, trong đó có nhiều căn bệnh nguy hiểm như: ung thư, tim mạch, hô hấp và ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản. Tính chung trên thế giới thuốc lá gây ra 90% các trường hợp ung thư phổi… Phát hiện mới nhất của các nhà khoa học Mỹ vừa công bố, cho thấy có tới 7.000 chất độc hại chứa trong khói thuốc lá, trong đó có 70 chất là tác nhân gây ung thư.

Như vậy, có thể khẳng định rằng thuốc lào và thuốc lá đều là những sát thủ giết người nguy hiểm, không cần dao vì nó chứa rất nhiều độc tố. Còn để khẳng định thuốc nào độc hại hơn thì hoàn toàn phụ thuộc vào nhóm đối tượng sử dụng nhiều hay dùng ít.

Tại Việt Nam, doanh nhân Lê Thanh Thản, Giám đốc Công ty tư nhân xây dựng số 1 Lai Châu là người có thói quen đi đâu cũng phải mang theo cái điếu cày kể cả những lúc ngồi trên Rolls-Royce. Có lần đi nước ngoài, ông Thản mang theo điếu cày, nhân viên an ninh bắt ông bỏ lại, ông không chịu, cãi nhau một hồi rồi họ cũng bỏ qua và cho mang theo.

Theo CafeBiz